ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΠΙΝΕΦΡΙΔΙΩΝ
Παθήσεις των Επινεφριδίων
Τα επινεφρίδια είναι 2 μικροί αδένες, που βρίσκονται στον άνω πόλο των νεφρών (1 σε κάθε νεφρό) στο οπισθοπεριτόναιο, κι έχουν τεράστια σημασία για την εύρυθμη λειτουργία του οργανισμού μας. Παράγουν κάποιες πολύ σημαντικές ορμόνες και κατεχολαμίνες, που είναι απαραίτητες για την επιβίωσή μας. Συγκεκριμένα, στον επινεφριδιακό φλοιό παράγονται γλυκοκορτικοειδείς ορμόνες (κορτιζόλη), αλατοκορτικοειδείς ορμόνες (αλδοστερόνη) και ανδρογόνες ορμόνες (DHEA και ανδροστενεδιόνη). Στον μυελό των επινεφριδίων παράγονται η επινεφρίνη ή αδρεναλίνη και η νορεπινεφρίνη ή νοραδρεναλίνη.
ΟΓΚΟΙ ΤΩΝ ΕΠΙΝΕΦΡΙΔΙΩΝ
Οι περισσότεροι όγκοι των επινεφριδίων ανακαλύπτονται τυχαία στις μέρες μας σε απεικονιστικές εξετάσεις του σώματος (αξονικη ή μαγνητική τομογραφία κλπ), λόγω της αυξημένης χρήσης αυτών των απεικονίσεων. Οι περισσότεροι όγκοι των επινεφριδίων είναι καλοήθεις και ασυμπτωματικοί, όπως τα αδενώματα, που αποτελούν το 52% των επινεφριδιακών όγκων. Πολύ σπανιότερα συναντάμε κακοήθεις όγκους, είτε πρωτοπαθείς είτε ως μεταστάσεις από άλλα όργανα. Συχνά όμως μας απασχολούν οι λειτουργικοί όγκοι των επινεφριδίων, δηλαδή αυτοί που σχετίζονται με την υπερέκκριση κάποιων από τις παραπάνω ορμόνες ή κατεχολαμίνες, και οι οποίοι δημιουργούν σοβαρά προβλήματα στην υγεία των ασθενών.
ΜΗ-ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΙ ΟΓΚΟΙ ΤΩΝ ΕΠΙΝΕΦΡΙΔΙΩΝ
Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν τα καλοήθη αδενώματα, τα οποία ανακαλύπτονται συνήθως τυχαία σε απεικονιστικές εξετάσεις για άλλες παθήσεις. Τα αδενώματα δεν παράγουν κάποιες ορμόνες, οπότε δεν προκαλούν κανένα σύμπτωμα. Τα μικρά αδενώματα, δηλ. διαμέτρου μικρότερη από 4 εκ. δεν χρειάζονται θεραπεία, πέραν της τακτικής ετήσιας παρακολούθησης με αξονική ή μαγνητική τομογραφία. Όταν όμως το μέγεθός τους υπερβαίνει τα 4-5εκ, η πιθανότητα κακοήθειας αυξάνεται σημαντικά κι έτσι συνίσταται η χειρουργική τους αφαίρεση.
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΙ ΟΓΚΟΙ ΤΩΝ ΕΠΙΝΕΦΡΙΔΙΩΝ
Οι όγκοι αυτοί σχεδόν πάντα ανακαλύπτονται λόγω των συμπτωμάτων που προκαλούν στους ασθενείς, κι οδηγούν στη διερεύνησή τους με απεικονιστικές εξετάσεις και ορμονικό, αιματολογικό έλεγχο.
Συγκεκριμένα, οι όγκοι των επινεφριδίων που υπερεκκρίνουν Κορτιζόλη (προκαλούν σύνδρομο Cushing) συχνά δημιουργούν στον ασθενή υπέρταση, υπεργλυκαιμία/σακχαρώδη διαβήτη, αύξηση βάρους, απώλεια μυικής μάζας, ψυχολογικές διαταραχές, μωβ ραγάδες στο σώμα, εκχυμώσεις και λέπτυνση του δέρματος, αυξημένη τριχοφυία κλπ.
Αλλοι επινεφριδιακοί όγκοι που υπερεκκρίνουν Αλδοστερόνη (προκαλούν σύνδρομο Conn) δημιουργούν χαμηλά επίπεδα καλίου στο αίμα, με αυξηένη διούρηση, καρδιακές διαταραχές, υπέρταση, κόπωση, μυικές κράμπες, κατάθληψη κλπ.
Οι όγκοι που υπερεκκρίνουν Κατεχολαμίνες (Αδρεναλίνη/Νοραδρεναλίνη και τα παράγωγά τους) ονομάζονται Φαιοχρωμοκυττώματα κι ανήκουν στους Νευροενδοκρινείς Όγκους (Neuro-Endocrine Tumors, NETs). Συχνά παρουσιάζονται με σοβαρή υπέρταση, ταχυκαρδίες, πονοκεφάλους, τρέμουλο, αυξημένη εφίδρωση, απώλεια βάρους, κοιλιακούς πόνους, στηθάγχη κλπ.
Οι συγκεκριμένο όγκοι μπορει να παρουσιαστούν μεμονομένοι ή ως μέρος ενός άλλο συνδρόμου, εκείνου της Πολλαπλής Ενδοκρινούς Νεοπλασίας Τύπου 2 (Multiple Endocrine Neoplasia type 2, ΜΕΝ 2), όποτε οι ανθενείς πρέπει να υπόκεινται στη σχετική διερέυνηση.
Η θεραπεία όλων των λειτουργικών όγκων των επινεφριδίων είναι πάντα χειρουργική, ανεξάτητα από το μέγεθος του όγκου του επινεφριδίου. Στις ημέρες μας η ελάχιστα επεμβατική χειρουργική (λαπαροσκοπική ή ρομποτική) είναι η ενδεδειγμένη θεραπεία αυτών των όγκων λόγω της αναίμακτης και ασφαλούς τεχνικής της καθως και της αισθητά ταχύτερης ανάρρωσης των ασθενών που επιφέρει.
ΚΑΚΟΗΘΕΙΣ ΟΓΚΟΙ ΤΩΝ ΕΠΙΝΕΦΡΙΔΙΩΝ
Οι πρωτοπαθείς κακοήθεις όγκοι των επινεφριδίων είναι εξαιρετικά σπάνιοι και προέρχονται από τον φλοιό ή τον μυελό του οργάνου. Συνήθως είναι μεγάλοι σε διάσταση, δηλ άνω των 6εκ και όφείλουν πάντα να αντιμετωπίζονται με χειρουργική αφαίρεση του επινεφριδίου μαζί με τον όγκο. Πολλοί από αυτούς τους όγκους είναι λειτουργικοί (παράγουν Κορτιζόλη, Ανδρογόνα, Αλδοστερόνη ή Κατεχολαμίνες) ενώ άλλοι δεν παράγουν τίποτε.
Λιγότερο σπάνιοι είναι οι μεταστατικοί όγκοι στα επινεφρίδια, που προέρχονται συχνά από καρκίνους του πνεύμονα, των νεφρών, του μαστού, του εντέρου κλπ. Οι όγκοι αυτοί σπάνια χρειάζονται χειρουργική θεραπεία.
ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΟΓΚΩΝ ΤΩΝ ΕΠΙΝΕΦΡΙΔΙΩΝ
Η ελάχιστα επεμβατική χειρουργική είναι εδώ και πάνω από 20 χρόνια η ενδεδειγμένη μέθοδος αφαίρεσης αυτών των όγκων.
Η επέμβαση μπορεί να γίνει λαπαροσκοπικά ή ρομποτικά, με άριστα ογκολογικά αποτελέσματα και κυρίως με ταχεία ανάρρωση, πολύ λογότερο πόνο κι χωρίς απώλεια άιματος για τους ασθενείς. Η ελάχιστα επεμβατική μέθοδος ενδείκνυται για την άρτια και ασφαλή αφαίρεση αυτών των όγκων, λόγω της θέσης τους στο οπίσθιο μέρος την κοιλιάς (οπισθοπεριτόναιο) και της πολύ κοντινής ανατομικής τους σχέσης με όργανα ζωτικής σημασίας για τον οργανισμό, όπως τους νεφρούς, το ήπαρ, το πάγκρεας, την κάτω κλοιλη φλέβα, τα νεφρικά αγγεία κλπ.