ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΝΤΕΡΟΥ

Παθήσεις του Εντέρου

ΛΕΠΤΟ ΕΝΤΕΡΟ

Το λεπτό έντερο έχει μήκος 6 ως 6.5 μέτρα. Το πρώτο μέρος, η νήστιδα, είναι υπεύθυνη για τη μεταφορά του νερού από το πεπτικό στην κυκλοφορία του αίματος, μαζί με ηλεκτρολύτες, σάκχαρα, πρωτεΐνες, λίπη και βιταμίνες (Κ,A,D,E). Ο ειλεός, το δεύτερο μέρος του λεπτού εντέρου, έχει ως βασική λειτουργία την απορρόφηση των χολικών αλάτων, της χοληστερίνης και της βιταμίνης Β12. Aν η νήστιδα αφαιρεθεί ή απενεργοποιηθεί, τότε ο ειλεός μπορεί να προσαρμόσει τη λειτουργία του ώστε να αναπληρώσει το έλλειμμα της νήστιδας. Σημαντική απώλεια μήκους του ειλεού, όμως, μπορεί να προκαλέσει σύνδρομο δυσαπορρόφησης και σημαντική βλάβη στον οργανισμό.

ΑΠΟΦΡΑΞΗ ΛΕΠΤΟΥ ΕΝΤΕΡΟΥ (ΑΛΕ) / ΣΥΜΦΥΣΕΙΣ

Οι απόφραξη λόγω συμφύσεων είναι η συχνότερη πάθηση του λεπτού εντέρου. Οι συμφύσεις είναι φλεγμονώδεις ταινίες συνδετικού ιστού που συμπιέζουν τον αυλό του εντέρου εξωτερικά. Εμφανίζονται συνήθως μετά από χειρουργικές επεμβάσεις ή από περιτονιακές λοιμώξεις (περιτονίτιδα, φλεγμονώδης νόσος της πυέλου κλπ.), αν και κάποιες φορές μπορεί να είναι συγγενείς (πρωτογενείς συμφύσεις). Μπορούν να προκαλέσουν πλήρη ή μερική μηχανική απόφραξη του εντέρου. Λιγότερο συχνές αιτίες ΑΛΕ είναι οι κήλες, διάφοροι όγκοι, η φλεγμονή ή εξαιρετικά σπάνια οι χολόλιθοι.

Οι ασθενείς με ΑΛΕ πάσχουν από άμεση απόφραξη της διόδου της τροφής στον πεπτικό σωλήνα με αποτέλεσμα να έχουν φούσκωμα, εμετούς, δυσκοιλιότητα και κοιλιακό πόνο. Αν η απόφραξη συνεχιστεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, τότε το έντερο κινδυνεύει από περίσφιξη, που σύντομα μπορεί να οδηγήσει σε νέκρωση και γάγγραινα του εντέρου. Οι ασθενείς αυτοί νοσούν βαριά, με σοβαρούς πόνους, πυρετούς, ταχυκαρδία και υψηλά λευκά αιμοσφαίρια. Γενικευμένη σηψαιμία και σοκ εξ αυτού μπορεί να προκαλέσουν θάνατο.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

• Ιστορικό και κλινική εξέταση
• Αξονική τομογραφία (κοιλίας)
• Ακτινογραφίες κοιλιάς
• Εντερόκλυση (βαριούχος υποκλυσμός του λεπτού εντέρου)

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η θεραπεία συχνά μπορεί να είναι χειρουργική ή μη-επεμβατική, ανάλογα με το αίτιο και το βαθμό της απόφραξης. Η ΑΛΕ λόγω συμφύσεων που παρουσιάζεται χωρίς επιπλοκές ή ενδείξεις εντερικής βλάβης μπορεί ν’ ανταποκριθεί σε συντηρητική αγωγή, δηλ. ενδοφλέβια ενυδάτωση, αποσυμπίεση με ρινογαστρικό σωλήνα και νηστεία. Η πάθηση αυτή συχνά βελτιώνεται αυθόρμητα σε λίγες ημέρες και αν όχι, τότε χρειάζεται χειρουργική επέμβαση.

Η ολική ΑΛΕ ή μερική ΑΛΕ που έχει κλινικά σημάδια εντερικής περίσφιξης, ή που οφείλεται σε όγκο, κήλη ή χολόλιθους απαιτεί επείγουσα χειρουργική επέμβαση. Αρκετές περιπτώσεις μπορεί να είναι κατάλληλες για λαπαροσκοπική επέμβαση, με λαπαροσκοπική διερεύνηση και λύση συμφύσεων ή αφαίρεση λεπτού εντέρου.

OΓΚΟΙ

Oι καλοήθεις και κακοήθεις όγκοι του λεπτού εντέρου συναντώνται συχνότερα στο τελικό τμήμα, δηλ. τον ειλεό. Οι καλοήθεις όγκοι μπορεί να είναι αδενώματα, λειομυώματα, λιπώματα, ενώ οι κακοήθεις μπορεί να είναι αδενοκαρκινώματα, καρκινοειδή, GISTs (στρωματικοί όγκοι του γαστρεντερικού) ή λεμφώματα. Τα συμπτώματα ποικίλουν ανάλογα με τον τύπο του όγκου και συμπεριλαμβάνουν μη-εστιασμένους πόνους, ανορεξία, απώλεια βάρους, εγκολεασμό, εντερική απόφραξη, αιμορραγία ή και διάρροια, όπως στην περίπτωση των καρκινοειδών. Η διάγνωση επιβεβαιώνεται με αξονική τομογραφία ή εντερόκλυση και η θεραπεία είναι πάντα χειρουργική (εντερική αφαίρεση).

ΝΟΣΟΣ ΤΟΥ CROHN ΤΟΥ ΛΕΠΤΟΥ ΕΝΤΕΡΟΥ

Πρόκειται για φλεγμονώδη νόσο που μπορεί να προσβάλει ακόμα και ολόκληρο το γαστρεντερικό σωλήνα καθώς και διάφορα όργανα /συστήματα έξω απ’ αυτόν (δέρμα, αρθρώσεις, μάτια, αίμα, συκώτι, νεφροί, πάγκρεας). Η νόσος του Crohn έχει ιδιαίτερη προτίμηση στο λεπτό έντερο (πάνω από 50% των ασθενών με τη νόσο την εμφανίζουν και στο λεπτό έντερο). Η νόσος αυτή πλήττει κυρίως νέους ανθρώπους (εφηβεία ως 30) και λιγότερο συχνά μεσήλικες (γύρω στα 50-70 έτη). Η αιτιολογία της είναι άγνωστη.

Οι ασθενείς εμφανίζουν φλεγμονή του εντερικού τοιχώματος που προκαλεί κοιλιακό κολικό άλγος, διάρροια, πυρετό, απώλεια βάρους και κακουχία. Σε περιπτώσεις επιπλοκών μπορεί να παρουσιαστεί εντερική απόφραξη ή διάτρηση που απαιτούν επείγουσα χειρουργική θεραπεία. Αρκετά συχνά αναπτύσσονται συρίγγια μεταξύ των ελίκων του λεπτού εντέρου ή μεταξύ του εντέρου και των διπλανών οργάνων. Σε χρόνιες περιπτώσεις αναπτύσσονται στενώσεις στον αυλό του εντέρου που μπορεί να προκαλέσουν μερική ή ολική απόφραξη και συχνά χρήζουν χειρουργικής θεραπείας.

Οι ασθενείς λαμβάνουν συνήθως χρόνια φαρμακευτική αγωγή για τη νόσο αυτή και παραπέμπονται στο χειρουργό κυρίως για τις επιπλοκές της πάθησης. Χειρουργικές θεραπείες του λεπτού εντέρου για τη νόσο του Crohn περιλαμβάνουν την εντερική αφαίρεση, εντεροπλαστική των στενώσεων ή διάβαση του λεπτού εντέρου (by-pass) (βλ. Επίσης κολίτιδα του Crohn.)

ΠΑΧΥ ΕΝΤΕΡΟ

Το παχύ έντερο αποτελείται από το δεξί, το εγκάρσιο, το αριστερό και το σιγμοειδές έντερο. Συνέχειά του είναι το ορθό και ο πρωκτός. Το μήκος ολόκληρου του παχέος εντέρου είναι περίπου 1.5 - 2 μέτρα. Η λειτουργία του είναι η απορρόφηση νερού και ηλεκτρολυτών, καθώς και η έκκρισή τους, η κινητοποίηση και η αποθήκευση ηλεκτρολυτών και μεταβολικών αποβλήτων.

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι από τους συχνότερους καρκίνους στο δυτικό κόσμο και βρίσκεται στην Τρίτη θέση παγκοσμίως. Ενώ παλαιότερα οι όγκοι του παχέος εντέρου εμφανίζονταν κυρίως σε άτομα άνω των 60 ετών, τα τελευταία 20 χρόνια οι όγκοι αυτοι εμφανίζονται ολο και συχνότερα στις νεότερες ηλικίες, δηλαδή σε ασθενείς κάτω των 50 ετων. Αντίθετα, στους άνω των 65 ετών η συχνότητα ελαττώνεται λόγω των προληπτικών κολονοσκοπήσεων, που σαφώς προλαμβάνουν την δημιουργία των όγκων του παχέος εντέρου. Τα άιτια του φαινομένου αυτου είναι υπό διερεύνηση, αλλα όλα δέιχνουν ότι σχετίζεται με την αυξημένη κατανάλωση επεξεργασμένων τροφών με χημικά πρόσθετες ουσίες

Οι περισσότεροι καρκίνοι του παχέος εντέρου δεν έχουν κληρονομική προδιάθεση, ενώ συνδέονται με περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως διατροφή με υψηλά λιπαρά, χαμηλό ασβέστιο και χαμηλές φυτικές ίνες. Ενα μικρό ποσοστό αυτών είναι κληρονομικοί , όπως οι όγκοι που συναντάμε στη Συγγενή Αδενωματώδη Πολυποδίασης (FAP) και το HNPCC ή σύνδρομο Lynch. Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι συχνότερος σε ασθενείς που πάσχουν ήδη από ελκώδη κολίτιδα, νόσο του Crohn και σε όσους έχουν στο παρελθόν εκτεθεί σε ακτινοβολία στην κοιλιακή και πυελική χώρα.

Περισσότερα από 15 γονίδια εμπλέκονται στην καρκινογένεση των όγκων του παχέος εντέρου. Οι περισσότεροι από αυτούς τους καρκίνους ξεκινούν ως αδενωματώδεις πολύποδες που σταδιακά μεταλλάσσονται σε αδενοκαρκινώματα εντός 5-10 ετών, εφ’ όσον παραμείνουν και δεν αφαιρεθούν. Εξαιτίας αυτού η κολονοσκόπηση ως εξέταση διαλογής έχει συμβάλλει σημαντικά στην έγκαιρη διάγνωση και πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου. Το Αμερικανικό Κολέγιο Γαστρεντερολόγων και το American Cancer Society συνιστoύν κολονοσκόπηση κάθε 5 χρόνια ξεκινώντας από την ηλικία των 45 ετών για το μέσο πληθυσμό που δεν φέρει οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του παχέος εντέρου. Για ασθενείς με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του παχέος εντέρου (σε πρώτου βαθμού συγγενή) συνίσταται κολονοσκόπηση 10 χρόνια νωρίτερα από την ηλικία διάγνωσης του καρκίνου στο συγγενικό τους άτομο (πχ πατέρας με ιστορικό καρκίνου του παχέος εντέρου στα 52 – ο γιος πρέπει να κάνει κολονοσκόπηση στα 42 για πρώτη φορά).

Οι ασθενείς με όγκο στο παχύ έντερο παρουσιάζονται με αλλαγές στην υφή και συχνότητα των κενώσεων. Μπορεί να έχουν αιμορραγία κατά την κένωση ή απλά αναιμία χωρίς αιμορραγία, λόγω της χρόνιας απώλειας αίματος στα κόπρανα που συχνά δεν είναι ορατή. Καθώς ο όγκος μεγαλώνει οι ασθενείς παρουσιάζουν κάποιες φορές ενοχλήσεις στην κοιλιά, τυμπανισμό, απώλεια βάρους, καχεξία και σε προχωρημένο στάδιο μπορεί να προκληθεί ακόμα και ρήξη εντέρου ή εντερική απόφραξη.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

• Κολονοσκόπηση με βιοψίες
• Αξονική Τομογραφία (κοιλίας/πυέλου/θώρακα) για την ανίχνευση μεταστάσεων
• Βαριούχος υποκλυσμός
• Γενική εξέταση αίματος, ένζυμα ηπατικής λειτουργίας, επίπεδα CEA στο αίμα

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η καθοριστική θεραπεία είναι η χειρουργική αφαίρεση του όγκου. Χειρουργική αφαίρεση του πάσχοντος τμήματος συνίσταται επίσης και ως παρηγορητική θεραπεία όγκων που είναι ήδη μεταστατικοί. Επιπλέον χημειοθεραπεία ή και ακτινοβολία απαιτείται συχνά για πολλούς καρκίνους του παχέος εντέρου και του ορθού.

Σε όγκους του ορθού, δηλαδή των κατώτερων 10 εκ του παχέος εντέρου, χορηγείται αρχικά χημειοθεραπεία και ακτινοβολία, ακολουθούμενη από την χειρουργική αφαίρεση του πάσχοντος τμήματος.

Ανάλογα με τη θέση και τη σταδιοποίηση του όγκου υπάρχουν διάφοροι τύποι κολεκτομών που μπορεί να γίνουν ( δεξιά ή αριστερή κολεκτομή, κολεκτομή του εγκάρσιου εντέρου, σιγμοειδεκτομή, κοιλιοπεριναική αφαίρεση, ολική ή υφολική κολεκτομή κλπ). Αυτές οι επεμβάσεις σήμερα γίνονται πλέον με τη λαπαροσκοπική μέθοδο σε πολλές περιπτώσεις, καθώς και με την κλασική ανοιχτή μέθοδο.

ΠΡΟΛΗΨΗ

Λόγω της τόσο μεγάλης συχνότητας των όγκων του παχέος εντέρου , συνίσταται από την διεθνή ιατρική κοινότητα η τακτική κολονοσκόπηση ανά 5ετία, από την ηλικία των 45 ετών και άνω, σε ασθενείς χωρίς βεβαρυμένο οικογενειακό ιστορικό. Ενδεχεται μάλιστα μέσα στην τρέχουσα 10ετία να ελαττωθεί περαιτέρω το όριο στα 40 έτη ή και χαμηλοτερα, προκειμένου να προλαμβάνονται όλο και περισσότεροι καρκίνοι του παχέος εντέρου στο σύνολο του πληθυσμού.

ΛΑΠΑΡΟΣΚΟΠΙΚΗ Ή ΕΛΑΧΙΣΤΑ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΗ ΚΟΛΕΚΤΟΜΗ

Από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 αποδείχτηκε από τη διεθνή επιστημονική κοινότητα ότι η λαπαροσκοπική κολεκτομή ως μέθοδος θεραπείας του καρκίνου του παχέος εντέρου είναι ογκολογικά εξίσου άρτια και αποτελεσματική με την μέθοδο της κλασικής ανοιχτής επέμβασης. Αποδείχτηκε δηλαδή ότι με τη λαπαροσκοπική κολεκτομή μπορεί να επιτευχθεί ευρεία και άρτια εκτομή του όγκου μαζί με τους γειτονικούς λεμφαδένες (λεμφαδενικός καθαρισμός), άρα αποτελεί μια αρτιότατη μέθοδο θεραπείας αυτών των όγκων.

Η λαπαροσκοπική αφαίρεση του εντέρου είναι πια η ενδεδειγμένη θεραπεία, με ταχύτερο χρόνο ανάρρωσης και λιγότερο μετεγχειρητικό πόνο, ενώ γίνεται άριστος ογκολογικός καθαρισμός. Πλέον η πλειοψηφία των όγκων του παχέος εντέρου μπορούν να αφαιρούνται λαπαροσκοπικά από εξειδικευμένους χειρουργούς.

Οι ασθενείς υπόκεινται σε μια τυπική αφαίρεση μεγάλου τμήματος του εντέρου που περιέχει τον όγκο μέσω 4 έως 6 μικρών λαπαροσκοπικών οπών διαμέτρου 1 εκ στο κοιλιακό τοίχωμα, αντί για μια μεγάλη τομή 15 περίπου εκατοστών. Ο χειρουργός χρησιμοποιεί κάμερα με μικρο-ίνες (fiberoptics) και ειδικά λαπαροσκοπικά εργαλεία μέσα από τις μικρές οπές, ώστε να παρασκευάσει και να αφαιρέσει το τμήμα του εντέρου με τον όγκο καθώς και τους γειτονικούς λεμφαδένες. Μετεγχειρητικά οι ασθενείς αναρρώνουν και παίρνουν εξιτήριο ταχύτερα, ανακτούν άμεσα την λειτουργία του εντέρου, έχουν λιγότερο πόνο, λιγότερη απώλεια αίματος και γενικά επιστρέφουν συντομότερα στις φυσιολογικές τους δραστηριότητες.

ΕΚΚΟΛΠΩΜΑΤΙΚΗ ΝΟΣΟΣ ΤΟΥ ΕΝΤΕΡΟΥ

'Οταν ο σωλήνας του παχέος εντέρου αναπτύσσει προεξοχές με λεπτό τοίχωμα δηλαδή εκκολπώματα, διάσπαρτα κατά μήκος, τότε λέμε ότι πάσχει από εκκολπωμάτωση. Τα εκκολπώματα αυτά συχνά παθαίνουν φλεγμονή, (δηλαδή εκκολπωματίτιδα), αιμορραγούν, και μπορούν να προκαλέσουν διάτρηση ή απόφραξη.

Τα περισσότερα εκκολπώματα είναι επίκτητα, διαγνώσκονται κυρίως σε ηλικιωμένους ασθενείς (σπανιότερα σε νέα άτομα) και σχετίζονται με δίαιτα χαμηλή σε φυτικές ίνες και υψηλή σε τυποποιημένες τροφές. Για το λόγο αυτό η εκκολπωματική νόσος είναι πιο συχνή στο βιομηχανοποιημένο κόσμο. Η εκκολπωμάτωση εμφανίζεται κυρίως στο σιγμοειδές και αριστερό παχύ έντερο σπανιότερα στο υπόλοιπο μήκος του.

Οι περισσότεροι ασθενείς με απλά εκκολπώματα είναι ασυμπτωματικοί και δε χρειάζονται θεραπεία. Τα συμπτώματα εμφανίζονται όταν δημιουργηθούν επιπλοκές. Στην φλεγμονή, δηλαδή την εκκολπωματίτιδα, οι ασθενείς τυπικά έχουν πόνο στην αριστερή κοιλιά, εντοπισμένο ή διάχυτο, μπορεί ν’ ανεβάσουν πυρετό, διάρροια αρχικά και κατόπιν δυσκοιλιότητα με σοβαρότερο πόνο. Τα εκκολπώματα δημιουργούν μικρο-διατρήσεις (μικρο-διαρροές), φλεγμένονται και σχηματίζουν μικρά αποστήματα γύρω τους, τα οποία προκαλούν πόνο. Αν το φαινόμενο γενικευτεί προκαλείται περιτονίτιδα. Η διάτρηση του εντέρου είναι επιπλοκή της εκκολπωματίτιδας και θέτει σε κίνδυνο τη ζωή του ασθενούς αν δε θεραπευτεί έγκαιρα. Η εντερική απόφραξη είναι επίσης πιθανή επιπλοκή που απαιτεί άμεση χειρουργική εκτίμηση. Επίσης, η σοβαρή αιμορραγία από τον πρωκτό, συνήθως ανώδυνη και χωρίς φλεγμονή, είναι μια από τις πιο συνήθεις αιτίες αιμορραγίας του κατώτερου πεπτικού.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

• Κολονοσκόπηση - για διάγνωση της εκκολπωμάτωσης ή της αιμορραγίας λόγω αυτής
• Αξονική Τομογραφία (κοιλίας/πυέλου) - κατάλληλη για τη διάγνωση οξείας εκκολπωματίτιδας
• Βαριούχος Υποκλυσμός - κατάλληλη εξέταση για τη διάγνωση εκκολπωμάτωσης αλλά όχι σε οξεία φάση φλεγμονής ή αιμορραγίας

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Είναι απαραίτητη η θεραπεία των επιπλοκών της εκκολπωματικής νόσου δηλ. της αιμορραγίας, της οξείας εκκολπωματίτιδας και των επιπλοκών αυτής (περιτονίτιδα, διάτρηση, εντερική απόφραξη).

Η οξεία εκκολπωματίτιδα, όταν είναι ήπια, μπορεί ν’ αντιμετωπιστεί με αντιβιοτικά, υποστηρικτική αγωγή και νηστεία (ανάπαυση του πεπτικού). Σε βαρύτερες περιπτώσεις χρειάζεται συνδυασμός αντιβιοτικής αγωγής με κάποια παρακέντηση αποστήματος μέσω καθοδήγησης αξονικής τομογραφίας.

Στην οξεία εκκολπωματίτιδα με επιπλοκές ή και διάτρηση η θεραπεία είναι επείγουσα χειρουργική επέμβαση- διερευνητική λαπαροτομία, ευρύς καθαρισμός της πυέλου και αφαίρεση του φλεγμονώδους τμήματος του παχέος εντέρου. Επείγουσα χειρουργική αφαίρεση χρειάζεται σπανιότερα και σε μαζική αιμορραγία των εκκολπωμάτων.

Σχεδόν όλοι οι ασθενείς με ιστορικό συχνών επεισοδίων εκκολπωματίτιδας ή αιμορραγίας θα πρέπει κάποτε να υποβληθούν σε προγραμματισμένη χειρουργική αφαίρεση του παθογόνου τμήματος του εντέρου, γιατί οι πιθανότητες υποτροπής της νόσου και οι άμεσοι κίνδυνοι των επιπλοκών τους είναι υψηλοί. Οι προγραμματισμένες κολεκτομές γίνονται πλέον λαπαροσκοπικά σε πολλούς ασθενείς από εξειδικευμένους χειρουργούς ή με τον κλασικό ανοιχτό τρόπο.

ΚΟΛΙΤΙΔΕΣ (ΦΛΕΓΜΟΝΩΔΗΣ, ΙΣΧΑΙΜΙΚΗ, ΨΕΥΔΟΜΕΜΒΡΑΝΩΔΗΣ)

ΦΛΕΓΜΟΝΩΔΗΣ ΕΝΤΕΡΙΚΗ ΝΟΣΟΣ (ΦΕΝ)

Η ελκώδης κολίτιδα (ΕΚ) και η κολίτιδα του Crohn (ΚΚ) είναι ιδιοπαθείς, φλεγμονώδεις κολίτιδες του εντέρου που ανήκουν στην κατηγορία της Φλεγμονώδους Εντερικής Νόσου. Και οι δύο νόσοι μπορούν να επεκταθούν και σε συστήματα εκτός του γαστρεντερικού (όπως δέρμα, μάτια, αρθρώσεις, οστά, περικάρδιο, συκώτι, χοληφόρα, πάγκρεας κά.) και εμφανίζονται συνήθως κατά τη 2η - 3η δεκαετία ζωής ή σπανιότερα κατά την 6η - 7η δεκαετία. Έχουν χαρακτηριστικό τον ιδιαίτερα αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου και στις δύο περιπτώσεις, περίπου 10 με 20 χρόνια από την έναρξη των συμπτωμάτων.

Οι ασθενείς με ΕΚ υποφέρουν συχνά από αιματηρές – ή ενίοτε μη-αιματηρές - διαρροϊκές κενώσεις, πυρετούς, κοιλιακό πόνο/σπασμούς και την αναμενόμενη απώλεια βάρους. Τα συμπτώματά τους είναι φευγαλέα, αλλά μπορούν να οδηγήσουν σε θανατηφόρες επιπλοκές. Παρόμοια, οι ασθενείς με ΚΚ υποφέρουν από διάρροιες (σπάνια αιμορραγικές), σοβαρά κοιλιακά άλγη και πυρετούς. Συχνά αναπτύσσουν ραγάδες του πρωκτού, συρίγγια και αποστήματα. Τα συμπτώματά τους είναι νωθρά, ενώ υποτροπιάζουν πολύ συχνά, με περιόδους έντονων εξάρσεων και υφέσεων.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Απαιτείται κολονοσκόπηση με βιοψίες του εντέρου και για τις 2 παθήσεις. Παρά την αρχικά συντηρητική αγωγή που συνίσταται στους ασθενείς με ΦΕΝ, η χειρουργική θεραπεία γίνεται πολλές φορές απαραίτητη σε οξείες επιπλοκές όπως το τοξικό μεγάκολο, την οξεία ρήξη εντέρου και σπανιότερα την οξεία αιμορραγία.

Οι ασθενείς με ΕΚ χρήζουν προγραμματισμένης, θεραπευτικής, ολικής πρωκτοκολεκτομής σε 10 περίπου χρόνια από την έναρξη της νόσου, προκειμένου να προληφθεί ο καρκίνος του παχέος εντέρου. Οι ασθενείς με ΚΚ μπορούν να ωφεληθούν από παρηγορητική αφαίρεση τμήματος ή ολόκληρου του παχέος εντέρου που πάσχει, προκειμένου να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής τους και να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου. Αυτή η επέμβαση όμως δεν αποτελεί οριστική θεραπεία της νόσου του Crohn, εάν ήδη πλήττει και άλλες περιοχές του γαστρεντερικού σωλήνα.

ΨΕΥΔΟΜΕΜΒΡΑΝΩΔΗΣ ΚΟΛΙΤΙΔΑ

Η κολίτιδα αυτή, που καταστρέφει κυρίως τον εσωτερικό χιτώνα του παχέος εντέρου, οφείλεται σε υπερανάπτυξη συγκεκριμένων βακτηριδίων, όπως το Clostridium difficile σε βάρος της φυσιολογικής πανίδας του εντέρου. Η ψευδομεμβρανώδης κολίτιδα αναπτύσσεται συνήθως μετά από χρήση αντιβιοτικών που εξοντώνουν τη φυσιολογική πανίδα του εντέρου επιτρέποντας στο C.difficile να επικρατήσει.

Οι ασθενείς με ψευδομεμβρανώδη κολίτιδα παρουσιάζονται με σοβαρή διάρροια, πυρετό, κοιλιακό άλγος κι αυξημένο αριθμό λευκών αιμοσφαιρίων, ενώ μπορεί να αναπτύξουν τοξικά συμπτώματα (αφυδάτωση, ταχυκαρδία, σηψαιμία κλπ.) αν αποδυναμωθούν.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ

• Κολονοσκόπηση με βιοψίες- είναι η διαγνωστική μέθοδος επιλογής. Δείχνει λευκές, πλακώδεις ψευδομεμβράνες που στην καλλιέργεια αναπτύσσουν C.difficile.

H θεραπεία είναι κυρίως παθολογική σε ήπιες περιπτώσεις, και περιλαμβάνει:

• διακοπή των παθογόνων αντιβιοτικών
• Μετρονιδαζόλη (αντιβιοτικό κατά του Clostridium difficile) από το στόμα
• Νοσηλεία και υποστηρικτική θεραπεία (ενυδάτωση, αναπλήρωση ηλεκτρολυτών κλπ.) σε βαρύτερες περιπτώσεις
• Αν ο ασθενής νοσήσει βαριά παρά την αρχική θεραπεία κι επιδεινωθεί με υποψίες τοξικού μεγάκολου, τότε συνίσταται χειρουργική επέμβαση και αφαίρεση του βεβαρημένου παχέος εντέρου ως τελική λύση. Η θνησιμότητα είναι πολύ υψηλή σε τέτοιες περιπτώσεις, παρά την επέμβαση.

ΙΣΧΑΙΜΙΚΗ ΚΟΛΙΤΙΔΑ

Η ισχαιμική κολίτιδα προκύπτει σε περιοχές του παχέος εντέρου που πάσχουν από κακή αιμάτωση. Για το λόγο αυτό η ισχαιμική κολίτιδα συναντάται συχνότερα σε ηλικιωμένα άτομα ή σε νεαρά άτομα με σακχαρώδη διαβήτη, αγγειοπάθειες ή δρεπανοκυτταρική αναιμία, όπου η αιμάτωση δεν είναι ιδανική. Οι ασθενείς παρουσιάζονται με διάχυτο κοιλιακό άλγος, πυρετό, αιματηρές διάρροιες και συνήθως ανιχνεύονται αυξημένα λευκά αιμοσφαίρια στη γενική αίματος. Η διάγνωση γίνεται με κολονοσκόπηση και βιοψίες. Η πλειονότητα των περιπτώσεων είναι αναστρέψιμες με τα κατάλληλα ενδοφλέβια αντιβιοτικά και ενυδάτωση. Στενώσεις του εντέρου μπορεί να προκύψουν ως επιπλοκή. Σε εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις η ισχαιμική κολίτιδα είναι μη-αναστρέψιμη, με ραγδαία επιδείνωση που αδυνατεί να βελτιωθεί με συντηρητική θεραπεία. Σε αυτές τις σπάνιες περιπτώσεις η χειρουργική επέμβαση καθίσταται αναγκαία.

ΠΡΩΚΤΟΣ

Ο πρωκτός είναι το τελικό τμήμα του παχέος εντέρου μήκους 4 εκ περίπου , το οποίο περιλαμβάνει τον πρωκτικό σφιγκτήρα.

ΑΙΜΟΡΡΟΪΔΕΣ & ΡΑΓΑΔΕΣ ΤΟΥ ΠΡΩΚΤΟΥ

Οι αιμορροΐδες είναι μια από τις συνηθέστερες παθήσεις του πρωκτού. Πρόκειται για κιρσούς των φλεβών του πρωκτού, που για διάφορους λόγους προπίπτουν και φλεγμαίνονται ή αιμορραγούν.

Η θεραπεία τους σε αρχικού στάδιο μπορεί να είναι με συντηρητική αγωγή (τοπικές αλοιφές, λουτρά κλπ) ή τοπικό στραγγαλισμό με λαστιχένιους δακτυλίους (hemorrhoidal banding).

Σε πιο προχωρημένα στάδια όμως, όπου οι ασθενείς αιμορραγούν συχνά ή έχουν έντονο πόνο, συνίσταται χειρουργική αφαίρεση των αιμορροΐδων.

Οι πρωκτικές ραγάδες είναι συχνά πολύ επώδυνες σχισμές του βλεννογόνου και δερματικού ιστού που καλύπτει τον πρωκτικό σφιγκτήρα. Προκαλούνται κυρίως λόγω χρόνιας δυσκοιλιότητας/τραυματισμού, ή λόγω αυξημένης πίεσης/σπασμού του πρωκτικού σφιγκτήρα, ενώ σπανιότερα σχετίζονται με την Φλεγμονώδη Εντερική Νόσο , με καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος κλπ.

Διαγνώσκονται κλινικά. Η θεραπεία τους είναι αρχικά συντηρητική, με βελτίωση της διατροφής για την εξάλειψη της δυσκοιλιότητας, πλύσεις και τοπικές αλοιφές που χαλαρώνουν τον σφιγκτήρα και βελτιώνουν την αιμάτωση της περιοχής.

Σε δύσκολες, υποτροπιάζουσες περιπτώσεις η θεραπεία των ραγάδων είναι χειρουργική , όπου γίνεται τομή μικρού τμήματος του έσω σφιγκτήρα για την απάλειψη του έντονου σπασμού του μυός αυτού.

ΑΠΟΣΤΗΜΑΤΑ / ΣΥΡΙΓΓΙΑ

Τα περιεδρικά αποστήματα, δηλαδή εκείνα που δημιουργούνται γύρω από τον πρωκτό ή έδρα, όπως επίσης λέγεται, συναντώνται συχνά σε ασθενείς με δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος (διαβητικούς, ασθενείς με χρόνια λήψη στεροειδών, άτομα υπό χημειοθεραπεία κλπ), αλλά μπορεί να συμβούν και σε ανθρώπους χωρίς προϋπάρχον πρόβλημα υγείας.

Η διάγνωση είναι καθαρά κλινική, ενώ σε σπάνιες περιπτώσεις χρειάζεται και Αξονική ή Μαγνητική Τομογραφία. Χρήσιμος είναι επίσης και ο ενδοσκοπικός (διαπρωκτικός) υπέρηχος.

Η θεραπεία των αποστημάτων, που περιλαμβάνει την διάνοιξη και παροχέτευση της συλλογής, είναι καθαρά χειρουργική, και πρέπει νσ γίνεται άμεσα.

Τα περιπτρωκτικά συρίγγια συναντώνται συχνά σε ασθενείς με υποτροπιάζοντα περιεδρικά αποστήματα ή με Νόσο του Crohn/ Φλεγμονώδη Εντερική Νόσο.

Η θεραπεία είναι πάντα χειρουργική και συνίσταται σε αφαίρεση του συριγγίου και διάνοιξη/παροχέτευση του συνοδού αποστήματος. Σε περίπλοκες περιπτώσεις όπου η απλή εκτομή ενός σύνθετου συριγγίου δεν είναι δυνατή, λόγω κινδύνου τραυματισμού του πρωκτικού σφιγκτήρα, απαιτούνται εναλλακτικές χειρουργικές επεμβάσεις (κρημνοί, τεχνική με Seton κλπ)

ΟΓΚΟΙ ΤΟΥ ΠΡΩΚΤΟΥ

Οι όγκοι του πρωκτού είναι σπάνιοι. Εμφανίζονται συχνά σε ασθενείς προσβεβλημένους από τον ιό HPV, από τον ιό HIV , σε χρονίως ανοσοκατεσταλμένους και σε ομοφυλόφιλους.

Οι όγκοι αυτοί αναπτύσσονται στα 4 εκ περίπου του πρωκτικού διαύλου καθώς και στο δέρμα που εκτείνεται μέχρι 5 εκ από το άνοιγμα του πρωκτού. Πρόκειται κυρίως για επιδερμοειδή καρκινώματα, που παρουσιάζονται με πόνο, αιμορραγία μετά την κένωση, κνησμό ή μη-ειδικά συμπτώματα.

Η κλινική εξέταση , ο ενδοσκοπικός (διαπρωκτικός) υπέρηχος και η μαγνητική τομογραφία βοηθούν στη διάγνωση και σταδιοποίηση της νόσου. Επιβάλεται να παρθούν βιοψίες και να γίνει έλεγχος του υπολοίπου παχέος εντέρου

Η θεραπεία των περισσότερων όγκων του πρωκτού είναι αρχικά η ακτινοθεραπεία και χημειοθεραπεία. Η χειρουργική θεραπεία, με εκτενή αφαίρεση του ορθού και του πρωκτού (κοιλιοπεριναική εκτομή) εφαρμόζεται σε περιπτώσεις αποτυχίας των παραπάνω θεραπειών και υποτροπών του όγκου.